Mutluluğa ulaştıran bilgi anlamına geliyormuş Kutadgu Bilig. ''Akıl senin için yeminli bir dostur.'' sözünü görünce kitabın arka kapağında, açıkçası heyecanlanmıştım. Ama kitabı okumaya başlayınca bütün heyecanım kayboldu. Çünkü Yusuf Has Hacib’in yazıp kendi döneminin hükümdarına (1070 civarı) sunmuş olduğu bu kitap, içi bol bol öğütlerle kılıflanmış yağcılık dolu bir kitap olmaktan öteye geçmemiş. Bir nevi ‘Kelile ve Dimne’ özentisi ile yazılmış ama ordaki özgünlüğün yanından bile geçmiyor. Kitabın girişinde de şöyle bir soru var; ''Ellili yaşlarında taşradan merkeze gelmiş bir adama devlet içinde önemli bir mevki kazandırmış bu eserin önemi deydi?'' Kitabı okuduktan sonra cevabı bulabiliyorsunuz tabi.
Kitapta baştan sona iyilikten,güzellikten,iyi yüreklilikten,erdemden,ahlaklı ve inançlı olmanın öneminden bahsedip öğüt veriyor ahkam kesiyormuşçasına. Ara ara padişaha övgüler yağdırılıyor. Kitabı okurken kasvetle doldum. Bin yıl önce yazılmış tarihi bir kitap olmasa okunmaya değmez. Kitaptaki öğütçü yağcı olduğu gibi bir o kadar da çok bilmiş bir vakanüvisin edasına sahip. Bu özelliklerini kamufle etmek içinse, bir nevi kendini meşrulaştırmak için, durmadan dinden,iyilikten,güzelliklerden bahsediyor. Zaten öğütçünün zihninin problemli olduğunu anlamak için padişahın,hizmetçinin, ya da saraydaki herhangi bir görevlinin yüzünün güzel olması gerektiğini düşünmesi yetiyor. Yok efendim padişaha içmek için birşeyler sunan hizmetçinin yüzü güzel olursa padişah daha iştiyakla içermiş içeceğini. Ne kadar itici bir bakış açısı değil mi? Hatta kitaptan birkaç örnek vereyim de daha iyi anlaşılsın ne demek istediğim.
''Soyu iyi olan insan iyi olur.''
'' Hacib,yani padişahın öğütçüsü veya danışmanı, hükümdarın sözünden çıkmamalıdır.Her aklına geleni söylememelidir. Uyanık olmalıdır.''
'' Başını korumak istersen beylere söylenmemesi gereken sözleri sen söyleme.''
Yani, daha açıkça ifade etmek gerekirse, bol bol yağcılık yap, öv, yücelt ve ayrıca hükümdarın kalbinin iyilikle dolu olduğunu söyle. Haklı davrandığında bunu diline dola, hep anlat. Haksızlık yaptığında ise başını korumak istiyorsan sus, görmemiş gibi davran! Sukutu hayale uğrattı beni Yusuf Has Hacib.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder